سنگ صبور

مشهورترین شخصیت تاریخی که آتوسا نام داشته در میان سال‌های ۵۵۰ تا ۴۷۵ پیش از میلاد می‌زیسته و دختر کوروش بزرگ (احتمالاً بزرگترین فرزندش) و کاساندان  بوده است.

آتوسا همسر برادر خود کمبوجیه دوم بود که بعد از مرگ کمبوجیه، به طریقی به حرم‌سرای   گئومات  (بردیای دروغین) وارد می‌شود.

اما سرانجام، داریوش بزرگ  مالکیت حرم‌سرا را به دست گرفته و با آتوسا ازدواج می‌کند و او را همسر اصلی خود و ملکهٔ هخامنشیان می‌کند.

داریوش با پیوستن به خانوادهٔ کوروش، به مشروعیت جانشینی تضمینی خاندان هخامنشی دست یافت.

بنابر گزارش هرودت ، او داریوش را تشویق می‌کرد تا با یونان وارد جنگ شود، چرا که می‌خواست   آتیک --ارگیو--و کورینشان  را خراج‌گذار کند.

به علاوه، آتوسا از همسرش، کنیزهایی از سرزمین   لکونی ، اَرگیو، اَتیک و کورنیثیان طلب کرد.بر عقیده احمدی، این گزارش هرودوت ناشی از آن است که هرودوت، جهت مشروعیت دادن به اندیشه یونانیان در مورد زنان هخامنشی (که این افراد، دسیسه‌گر و فتنه‌گر بودند) این گزارش را نوشته است،

در حالی که داریوش، به منظور تلافی مداخله آتن در تاراج سارد و به آتش کشیدن معبد ایزدبانوی بومی سیبله، به یونان لشگر کشیده بود.

به روایت   هرودوت صوصی او منصوب شده بود، می‌توانست از شاه تقاضای هر چیزی به جز بازگشت به وطن داشته باشد.

کمی بعد، غده‌ای بدخیم در سینهٔ آتوسا پدیدار می‌شود. او بیماری خود را با دمکدس در میان می‌گذارد، و دمکدس که شوق دیدار میهن را داشت، محرمانه از او می‌خواهد تا در صورت موفقیت در معالجه، تقاضای او را به شرطی که زیانی برایش نداشته باشد، بپذیرد.

آتوسا می‌پذیرد و درمان می‌شود.

دمکدس از او می‌خواهد که شاه را با این یادآوری که جوان، ثروتمند و نیرومند است، برای حمله به یونان ترغیب کند.

آتوسا به داریوش می‌گوید جنگ با یونان از یک سو بر آوازه و قدرت او نزد پارسی‌ها می‌افزاید و از سوی دیگر، چون آنان را سرگرم می‌سازد، از فرصت ایجاد مزاحمت می‌کاهد.

داریوش جواب می‌دهد که قصد جنگ با سکاها  را دارد، اما آتوسا جواب می‌دهد که چیره شدن بر سکاها هر لحظه ممکن است ولی او آرزوی تصرف یونان را در سر دارد.

به ویژه که راه‌آشنایی مثل دمکدس در دسترس است.

داریوش می‌پذیرد و دموکدس را به همراه جاسوسان پارسی برای به دست آوردن اطلاعات به سواحل یونان می‌فرستد.

پارسی‌ها وظیفه داشتند که از فرار پزشک یونانی جلوگیری کنند.

بر اثر تحریک او، لشکر پارسی‌ها سواحل یونان را شناسایی کردند و نیروی دریایی یونان را هم بررسی کردند و با راهنمایی‌های دموکدس کروتونی، پزشک خصوصی او و داریوش هدایت شدند.

گرچه لشکرکشی موفقیت آمیز بود، دموکدس موفق شد فرار کند.

 رجبی گرچه در صحت کل روایت هرودوت شک دارد، اما جزئی از روایت را می‌پذیرد،

چرا  ؟که آن را حامل برداشت معاصرین هرودوت از دربار ایران، اعتبار ملکه و علت یکی از بزرگترین جنگ‌ها میان پارس و یونان می‌داند.

///////

چهار پسر از داریوش داشت .خشایار شاه یکم ---ویشتاسب ---ماسیشته ---و هخامنش

بزرگترین فرزندش خشایار شا بود---دریاسالار ناوگان مصر بود

آتوسا به قدری زیرک و دانا بود که تاثیر زیادی بر شوهرش و دربار هخامنشی داشت

در سال 487 پس از میلاد دعوای حرمسرا او حمایت داریوش را با جانشینی خشایارشا به دست آورد

خشایار شا اولین پسرش بوئ اما فرزند داریوش نبود

داریوش سه پسر دیگر از اولین زنش دختر گویزباس داشت

انتخاب خشایار شا به عنوان فرمانده ی کل ارتش پارسی به او قدرتی برای جانشینی در آینده داد

رسیدن به قدرت خشایارشاه نتیجه ی زیرکی  و اقتدار آتوسا بود

آتوسا با رسیدن پسرش به پادشاهی جایگاه والای ملکه مادر را به دست آورد

ولی هنگام درگیری با آرتوبازان پسر همسر داریوش بزرگ و خشایار شاه چون در زمان پادشاهی پدرش به دنیا آمده بود تخت پادشاهی را از آن خود کرد

هرودوت اظهار داشت که حتی بدون این دلیل هم پادشاهی از آن  خشایار شاه ابود

به این دلیل که :آتوسا تمام قدرت در دستان اوست

اما جانشینی خشایار شاه تصمیم قاطعانه ی داریوش بود

خشایار شاه بر خلاف سنت دیرینه شاهان هخامنشی ---خود را به صراحت شاه نخوانده است .

این کتیبه نماینگر این که :

خشایار شاه در زمانی بسیار زودتر از گزارش هرودت و به صراحت به جانشینی پدرش برگزیده و معرفی شده است .