هایده
او در آواز و ترانه های ایرانی تبلور داشت .
هایده و مهستی دو خواهر بودند که هر دو به دنیای هنر روی آورده بودند .
هایده از زندگی زناشوئی خود چندان راضی نبود و در مصاحبه ای گفته بود که چه قدر در جوانی کتک خورده بوده و چشمانش از اشگ پر میشد .
=============
قدیم پدر و مادرها به فرزندان خود آموزش میدادند که گربه را دم حجله میکشند و به همین خاطر از همان فردای ازدواج آقایان سعی میکردند خودشان را در زندگی به خانوادشان ثابت کنند .
در صد مردانی که زنان خود را میزدند بسیار بالا بود . خانواده ها معمولا به کسانی دختر میدادند که سابقه ی زندان رفتن داشته باشند چرا که: معتقد بودند اگر مردی زندان نرفته باشد نمیتواند از ناموسش دفاع کند در جامعه ای که پر از گرگ است ....
بیشتر خوانندگان آن زمان هم از دست شوهرانشان کتک میخوردند . خواننده های معروف چنین مشگلی در زندگی داشتند .
اون زمان بیشتر مادرها و پدرها به بچه های خود آموزش داده بودند که :
مرد باید حرف اول را در زندگی بزنه - مرد واقعی کسی است که زن جرات نداشته باشد روی حرفش حرف بزند مرد باید ال کنه بل کنه و...
متاسفانه زنان قدیم قدرت زنان امروز را نداشتند و تو سری خور بودند یک جورائی ......بارها اتفاق افتاده بود که مادر شوهر و خواهر شوهر عروس را به باد کتک میگرفتند .
خلاصه دخالتهای بی جای مادر شوهر و خواهر شوهر منجر به اختلاف بین زن و شوهر ها میشد .
اما: آن زمان طلاق گرفتن ننگه خانواده ها بود . مجبور بودند بسازند .
قدیما میگفتند دختر وقتی با لباس سفید به خانه ی بخت میرود باید با کفن از اون جا بیرون بیاید .
من با هر کدام از قدیمیها صحبت میکنم میگویند : الان زنا خیلی راحتند و از حقشان دفاع میکنند و اگر نتوانستند زندگی کنند طلاق میگیرند . خودشان را تلف بچه نمیکنند اما ما همیشه هر چه میگفتند باید چشم میگفتیم وگرنه کتک میخوردیم .
==================
این مسئله شامل حال بسیاری از خوانندگان آن زمان هم بود من الجمله خانم هایده ...
هایده نام هنری او بود و در شناسنامه به :معصومه دده بالا متولد کرمانشاه ثبت شده بود .
پدرش محمد دده بالا و مادرش زینت بلغاری بود . او دو بار ازدواج کرده بود اولی در سن سیزده سالگی
خواهر کوچکترش مهستی که او هم خواننده سرشناس بود.
گفته میشود که مادرشان از صدای خوبی برخوردار بود مولودی خوان بود .
و در محل همیشه هر کسی سفره داشت از او دعوت میکردند .....هایده و مهستی صدایشان را از مادرشان به ارث برده اند .
پیش از آن که هایده خواننده شود مهستی خواننده ی سرشناسی بو د .
بعد از این که هایده هم خواننده شد در عرصه ی هنر رقابت چشم گیری با هم داشتند و دائم با هم قهر و آشتی میکردند .
زمانی که مهستی خواننده ی مشهوری بود. هایده نزد نزد استادان موسیقی ایران شاگردی میکرد
او آموزش را با تجویدی -مربی آواز -استاد ویلین و آهنگساز شروع کرد . او با دلکش هم نیز همکاری داشت .
پیش از این که تجویدی اجرای زنده اش را بشنود تبحری در موسیقی یافته بود . تجویدی بلافاصله ریجسترهای نادر در عمق صدای آلتوی هایده را تشخیص داد . این ریجسترها رنج میانه ی پردامنه صدای هایده را آشکار ساخت . و تجویدی به هایده ارائه ی آموزش و یاری در آموختن مجموعه ی موسیقی آوازی ایرا نی را ارائه کرد .
در آغاز صدای هایده در گلهای رنگارنگ رادیو توجه مردمی را به دست آورد . او در چندین مصاحبه گفته بود که صدای دلکش را خیلی دوست داشت و تحت تاثیر صدای دلکش قرار گرفتم و همین باعث شد که رو به عالم موسیقی آورم .
سال 1347 فعالیت حرفه ایش را با ترانه آزاده اثر استاد تجویدی که بر روی آخرین سرود ی رهی معیری ساخته شده بود آغاز کرد .
نخستین سالهای دهه ی 50 به تاپ روی آورد و بیشتر ساخته های فریدون خوشنود ---جهانبخش پازوکی -
محمد حیدری و انوشیروان روحانی را میخواند .
هایده شهریور 1357 به بریتانیا رفت چندین ماه پیش از پیروزی انقلاب و از تلخترین خاطراتش یاد میکند .
پس از مهاجرت به |آمریکا با صادق نجوکی همکاری بسیار داشت .و آلبوم بزن تار --شب عشق را بیرون داد
این آلبومها پر فروشترین آلبومهای دهه ی شصت شرکت ترانه بود .و از آلبوم بزن تار به عنوان آلبوم سال 1990 یاد کرد .
به مانند دلکش، هایده نیز با تسلط فنی موسیقایی و با شور و انرژی میخواند.
وضعیت حنجرهٔ وی این امکان را به هایده می‌داد تا پیوستاری از ویبراتوهای دلپذیر و نغمه‌سرایی‌های آوازی، که از ملزومات آوازخوانی بود، به خواندن بپردازد.
او به راحتی می‌توانست صدای بم آلتوی خود را به پایین، فولر و دارکر کنترآلتو تغییر دهد.
پآمیزهٔ توانایی حنجرهٔ قوی با آموخته‌روش‌های آوازخوانی، به وی صدای نادر آلتو-کنترآلتو داده بود که وی را قادر ساخته بود که آواز را پرطنین، و بافتارمند اجرا کند.
علاوه بر اینها، شَم زیرکانهٔ وی در زمان‌بندی موسیقایی، جریان ریتمیک آواز ترانه، جمله‌بندی مؤثر موسیقایی و اجرای شاعرانه، وی را قادر به بروز و بیان مؤثر آنچه میخواند میکرد
هایده در کشورهای گوناگون برنامه اجرا میکرد و در آخرین کنسرتی که اجرا کرد انگار میدانست که میخواهد بمیرد از همه ی دوستدارانش خداحافظی کرد.
در 20 ژانویه1990 برابر 30 دی 1368 فردای اجرای کنسرت در باشگاه کازابلانکا در حومه ی سانفرانسیکو
بر اثر سکته ی قلبی در گذشت . او فشار خون بالا و دیابت داشت .
تلخ ترین خاطره ی من اینه که :
من خودم رفتنیم از پازوکی که پافشاری میکردم که من این آهنگ را نمیخوانم ...
دلشوره ی عجیبی داشتم اونموقع داشتم میرفتم اروپا و فکر میکردم حادثه ای اتفاق میافتد .
فکر میکردم شاید بیماری -تصادفی چیزی اتفاق بیفتد و باعث بشود برنگردم به ایران و همچین حادثه ای اتفاق افتاد و من تا به امروز 6 سال است که از وطنم دورم
با ناراحتی رفتم و این آهنگ را اجرا کردم هایده امید داشت روزی به ایران برگردانده شود اما اجل محلتش نداد و در کشور غریب و خاک بیگانه دفن شد .
در گورستان وست وود در حالی که عده ی کثری از ایرانیان مقیم آمریکا او را به خانه ی ابدیش بدرقه میکردند به خاک سپرده شده بود . در این مراسم مرحوم ویگن -هما سر شار روزنامه نگارحسن شهباز سردبیر فصلنامه ی رهاورد سخنرانی کردند هایده رفت و تنها صدا و خاطراتش برای هوادارانش باقی ماند . پسرش میگفت شاید صدائی شبیه صدای هایده بیاید ولی هرگز برایم مادری نخواهد آمد .مادرم رفت و من را برای همیشه از موهبت
داشتنش محروم کرد .
روحش 
شاد
